مهم‌ترین قتل سیاسی تاریخ معاصر + عکس
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۵۶۴۴۴
عبدالحسین‌خان نردینی ملقب به «معززالملک» و سپس «سردار معظم خراسانی» بعد‌ها به تیمورتاش ملقب شد. او یکی از سیاستمداران اواخر دوره قاجار و پهلوی است که مناصب گوناگونی از حکمرانی گیلان، کرمان و نمایندگی مجلس تا وزارت دربار را در کارنامه سیاسی خود دارد.
درباره حضور این سیاستمدار در مرکز یاران وفادار رضاخان که در تأسیس سلطنت پهلوی نقش ویژه‌ای داشته است، تردیدی نیست، اما قتل او یکی از مهم‌ترین و مبهم‌ترین قتل‌های سیاسی در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌آید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تیمورتاش که خود در ایجاد ساخت متمرکز دولت پهلوی، نقش محوری داشت و با اینکه به‌مدت هفت سال فرد شماره دوی سیاست در ایران بود، در نهایت قربانی همین تمرکز قدرت رضاشاه شد.
قتل تیمورتاش را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ حکومت رضاشاه دانست که پس از آن رضاشاه مسیر اقتدارگرایی رو به زوال را در پیش گرفت.
عبدالحسین در یک خانواده ملّاک بجنوردی و در سال ۱۲۵۸ به دنیا آمد. پدرش حاج کریمداد نردینی ملقب به امیر معظم بود که بعد از دوران کودکی عبدالحسین را ابتدا به عشق آباد و سپس برای تحصیل در رشته نظام به «سن پترزبورگ» روسیه فرستاد. وی در مدرسه عالی سن پترزبورگ، دروس نظامی را فرا گرفت.
او پس از صدور فرمان مشروطیت به تهران بازگشت و در وزارت امور خارجه به سمت مترجم روسی مشغول به کار شد. ظاهرا در دوره استبداد صغیر، وی به همراه سیدحسن تقی‌زاده با مشروطه‌طلبان همکاری داشته است و ملک زاده در کتاب «تاریخ مشروطیت ایران» از او به عنوان یکی از سردسته‌های مجاهدین و محافظان مجلس نام می‌برد.
عبدالحسین خان پس از پیروزی مجاهدین و خلع محمدعلی شاه در دوره دوم و سوم مجلس شورای ملی، نمایندگی خراسان را بر عهده داشت و بین این دو تاریخ یعنی در سال ۱۳۳۰ قمری مدتی فرمانده قشون خراسان بود.
پس از خاتمه دوره یک ساله مجلس سوم و مهاجرت نمایندگان، شغلی نداشت تا اینکه در سال‌های ۹۸ تا ۱۳۹۷ شمسی حاکم گیلان و مامور مقابله با مجاهدین جنگل شد که تحت رهبری میرزا کوچک خان جنگلی فعالیت می‌کردند. در همین سمت بود که عده‌ای از مجاهدین از جمله دکتر حشمت را که داوطلبانه تسلیم شده بودند، اعدام کردند. عبدالحسین خان، ظلم و تعدی فراوانی در حق مردم گیلان روا داشت. به همین دلیل نیز از حکومت گیلان خلع شد.
در دوره حکومت کوتاه سیدضیاءالدین طباطبایی یعنی بعد از کودتای سوم اسفند به علت ملاقات با یک مأمور انگلیسی مذاکرات در مورد کودتا، مدتی را در زندان گذارند.
سردار معظم خراسانی در بهمن ماه سال ۱۳۳۰ شمسی یعنی حدود یک سال پس از کودتا، در مقام وزیر عدلیه به عضویت کابینه سوم مشیرالدوله پیرنیا در آمد و پس از صدارت قوام السلطنه حاکم کرمان شد.
سردار در بهمن ماه ۱۳۰۲ به عنوان نماینده نیشابور به دوره پنجم مجلس شورای ملی راه یافت و در جناح طرفدار سردار سپه فعالیت می‌کرد. چند ماه بعد از شهریور ۱۳۰۳ در کابینه سوم رضاخان به سمت «وزیر فواید عامه» منصوب شد.
تیمورتاش در این سمت با همکاری علی‌اکبر داور، تلاش زیادی برای به سلطنت رساندن رضاخان میرپنج به عمل آورد و مدتی بعد حزبی به نام حزب «ایران نو» تأسیس کرد که عمر آن چندان نپایید. عبدالحسین خان در سال ۱۳۰۴ شمسی نام خانوادگی تیمورتاش را برای خود انتخاب کرد و در همین سال اندکی پس از انتقال سلطنت رضاخان پهلوی به سمت وزیر دربار او منصوب شد و تا سال ۱۳۱۱ به مدت ۷ سال، از مراکز عمده قدرت در دوران سلطنت رضا شاه به حساب می‌آمد. او در عین حال که به عنوان وزیر مقتدر در دربار پهلوی بخش اعظم سیاست خارجی کشور را زیر نظر داشت، سمت نمایندگی خود در دوره نهم قانونگذاری، یعنی وزارت دربار را تحت عنوان «وکیل نیشابور» حفظ کرد.
تیمورتاش در تابستان سال ۱۳۰۸ به مدت دو ماه و نیم به اروپا سفر کرد و ضمن دیدار از شوروی، آلمان، ایتالیا، ترکیه، انگلستان و فرانسه که استقبال مفصلی از وی در همه جا به عمل می‌آمد، موفق به دریافت نشان «لژیون دونور» از دولت فرانسه شد.
بین سال ۱۳۰۸ شمسی مذاکراتی بین «کدمن» رئیس شرکت نفت ایران و انگلیس و تیمورتاش برای تجدید قرارداد نفت دارسی در تهران و لندن صورت گرفت، ولی تیمورتاش با وجود اقامت دو ماهه در لندن در سال ۱۳۱۰ نتوانست رضایت شرکت نفت ایران و انگلیس را در این زمینه جلب کند و در این سفر در راه مراجعت از راه روسیه عازم ایران شد و چند روزی در مسکو اقامت گزید. سپس با چند مقام رسمی ملاقات کرد و مذاکراتی در زمینه انجام داد. اما کیف دستی او در قطار مسکو ـ. باکو گم شد و با توجه به توفیق نیافتن مذاکرات وی با مقامات انگلیسی، شایع شد که وی مایل است امتیاز دارسی را برای بهره‌برداری از نفت ایران لغو کند و به روس‌ها بسپارد.
گفته می‌شود که انگلیسی‌ها توسط یک زن زیبای آسوری که منشی مخصوص تیمورتاش بود، اسناد سیاسی محرمانه با مقامات شوروی را به دست آورده و از آن عکسبرداری کردند و بعد از مدتی عکس‌های آن را در اختیار رضاشاه قرار دادند.
به هر حال روز دوم دی ماه ۱۳۱۱ شمسی، تیمور تاش به دستور رضا شاه از وزارت دربار برکنار شد. ابتدا نزدیک دوماه در منزل خود تحت نظر شهربانی بود و سپس به زندان قصر انتقال یافت. او دو بار محاکمه شد و برای جلوگیری از اعمال نفوذ قدرت‌های خارجی از جمله روسیه و فرانسه، اتهام وی جرایم غیر سیاسی عنوان شد.
بلوشر، سفیر وقت آلمان در ایران در خاطرات خود درباره ماموریتش در ایران در ارتباط با انتهای کار تیمورتاش و احوال و سرنوشت دردناک او چنین می‌گوید: «این مرد نازپرورده ناگزیر شد بر سنگ مرطوب و برهنه کف اتاق بخوابد. غذای خصوصی را هم منع کردند و او مجبور شد غذای زندان را، که می‌ترسید مسموم باشد، بخورد. چندی بعد تیمورتاش به فراست دریافت که غذایی که پیش او گذاشته‌اند، مسموم است. از خوردن آن ابا کرد و چندین روز را بدون غذا گذراند. آنگاه گرسنگی زورآور شد. خورد و همان شب با درد‌های وحشتناک روزگارش به سر آمد».
بدین ترتیب می‌توان راز سرنگونی نزدیکان و رجال سیاسی محبوب پهلوی اول را در این مطلب دید که رضاشاه بعد از تثبیت قدرتش به قول سیدحسن تقی‌زاده از هر کسی که جُربُزه داشت، وحشت می‌کرد و همه را می‌خواست از میان بردارد. هرچند در راه کمک به او و قدرتش قدم‌های بزرگی برداشته بود.
منابع:
پژوهشکده مطالعات تاریخ معاصر
کتاب معماران عصر پهلوی تالیف نجفقلی پسیان و خسرو معتضد
منبع: پارسینه
کلیدواژه: قتل سیاسی تاریخ معاصر تیمورتاش رضاشاه دوره قاجار پارسی خبر عبدالحسین خان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۵۶۴۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تک‌روی و سهم‌خواهی به نظام و مردم آسیب می‌زند
به گزارش خبرگزاری مهر، «محسن رضایی» در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی در دیدارهای جداگانه با داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استان‌های شانا و دبیران جریانات سیاسی دیگر بر وحدت گروه‌های انقلابی تاکید کرد.
وی در دیدار با نادی، جراره و شورای مرکزی شریان، رائفی پور و سعید محمد و شورای مرکزی صبح ایران و احمد نادری و شورای مرکزی جماران گفت: باید از رویش‌های انقلاب استقبال و از هرنوع تفرقه جلوگیری کرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر ضرورت حفظ وحدت در جبهه انقلاب، افزود: همبستگی و برادری از ارزش‌های اصیل انقلاب اسلامی است که امروز بیش از هر زمانی باید مورد توجه باشد و اکنون ملت و نظام، نیازمند صف فشرده نیروهای انقلاب و کارآمدی جبهه انقلاب است و راه آن قاعده‌محوری به جای شخص‌محوری است.
وی با یادآوری شرایط حساس کشور پس از طوفان الاقصی و عملیات «وعده صادق» اظهار کرد: موقعیت ایران در غرب آسیا بیش از گذشته تعیین‌کننده شده است، بنابراین فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی درمقابل کشور قرار گرفته است. در چنین شرایطی وحدت نیروهای انقلاب و تلاش همگانی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور رمز عبور از تهدیدات و بهره‌برداری از فرصت‌هاست. هر نوع تک‌روی و سهم‌خواهی آسیب بزرگی به نظام و مردم خواهد زد. امروز بشدت نیازمند عقلانیت جمعی اشخاص و جریانات سیاسی کشور هستیم.
رضایی با تاکید بر اهمیت مشارکت مردم در انتخابات گفت: انتخابات مجلس باوجود شرایط سخت اقتصادی با حضور مردم انجام شد که نشان دادند تنها راه اصلاح کشور انتخابات و مردم‌سالاری است. حضور سلیقه‌های مختلف سیاسی، مشارکت مردم را جدی‌تر و بیشتر می‌کند.
وی گفت: رقابت باید برادرانه و به دور از منازعه باشد. انتقادات باید منصفانه و همراه با ضوابط اخلاقی صورت گیرد و فضا برای رویش‌های جدید مهیا باشد. تحمل سلیقه‌های سیاسی علامت بلوغ عقلانیت گروه‌های سیاسی است.
در این نشست‌های جداگانه نادی و جراره از شریان، احمد نادری از جماران، رائفی‌پور و سعید محمد از صبح ایران، با تشریح روند شکل‌گیری جریان‌ها و تشکل‌های خود، به بررسی اجمالی دور اول انتخابات و برخی گله‌مندی‌ها پرداختند و آمادگی خود برای گفت‌وگو با سایر گروه‌های جبهه انقلاب را اعلام کردند.
محسن رضایی نیز در جلسه با داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استان‌های شانا، بر وحدت همه گروه‌های جبهه انقلاب ازجمله شانا، پایداری، شریان، جماران، صبح ایران و تحول‌خواهان وسایر گروه‌ها تأکید کرد و اعضای شانا هم نظراتشان را بیان کردند.
دستگیری ۴ متهم اصلی پرونده مفقودی یسنا کودک کلالهای